e topies [2020] no places [2018]
της Νικολέττας Πουλλή
ΑΠΡΙΛΗΣ 2020
Αναμφισβήτητα πια ζούμε σε μια ετεροτοπία. …
Ο κάθε ένας “καλείται” να μείνει μέσα – κυριολεκτικά και μεταφορικά με τις όποιες συνθήκες μπορεί να επικρατούν στο μέσα του καθενός.
Καλείται να κατοικήσει με έναν νέο – ίσως και ξένο για πολλούς- τρόπο.
Να στραφεί στο μέσα να δημιουργήσει νέους τόπους, να αγγίξει τη σφαίρα του φαντασιακού, να δημιουργήσει τόπους ουτοπικούς, σε ένα παρόν δυσοίωνο, σε ένα μέλλον μάλλον δυστοπικό.
«Τι μόνιμο θα αφήσει ο “προσωρινός” εγκλεισμός;» Αναρωτιέμαι.
Καθώς ελαχιστοποιείται το ανθρώπινο ίχνος, κάθε φυσική ανθρώπινη αλληλεπίδραση / διάδραση, και καθώς το αίσθημα συναισθηματικής ασφάλειας έχει χαθεί προ πολλού παραμένουν οι πρότινος τόποι ως τόποι δια μέσου της μνήμης και της ιστορίας ή μεταβάλλονται σε κάτι άλλο;
Με το πέρας της “παύσης” και την “ενεργοποίηση” και πάλι των πόλεων και των δημόσιων χώρων θα έχουν μεταβληθεί οι σχέσεις και οι τόποι; και ως προς ποια κατεύθυνση;
Η προσωπική ανασφάλεια που τρέφεται εδώ και καιρό, η ατομική και συλλογική συνείδηση ,που ήδη νοσούσε εκφράζεται τώρα – ή μάλλον μεταφράζεται – σε ένα συλλογικό πανικό (ή και υποχρεωτική απραξία).
Από τη μία το παρόν παρουσιάζεται/σερβίρεται απειλητικό και παραμορφωμένο και ως τέτοιο βιώνεται, το μέλλον δεσμεύεται δυσοίωνα.
Από την άλλη όμως τίποτα δεν είναι καταλυτικό και μη αναστρέψιμο όταν ο φόβος δεν κυριαρχεί.
Έχοντας στραφεί σε μια e-topia, μια ηλεκτρονική ουτοπία, θα ήθελα να χρησιμοποιήσω όρους του υπολογιστή, δηλαδή πλέον, κοινές και καθημερινές λέξεις.
Ενώ πολλοί επιλέγουν το lock και ζητάνε το shut down, κάποιοι άλλοι είναι σε sleep mode (εδώ και καιρό), άλλοι ψάχνουν για το reset ενώ το μυαλό άλλων είναι ήδη στο restart.
Σε αυτές τις σκέψεις γύρω από το πριν και το μετά ίσως το ζητούμενο να είναι πότε και πώς θα καταφέρουμε ένα συλλογικό restart, δηλαδή μια επανεκκίνηση «από κοινού».
Έχει ενδιαφέρον με την σημερινή ματιά να παρουσιαστούν κάποιες σκέψεις, ερωτήματα, διερευνήσεις, διαπιστώσεις που παρουσιάστηκαν σε μια – χωρίς τέλος – εργασία πριν περίπου 2 χρόνια.
Με αυτό το ίχνος, του ανολοκλήρωτου που εμπεριέχει πάντα η αναζήτηση και του άγνωστου που αφορά τα μελλούμενα, ξεχώρισα κάποιες από τις τότε σκέψεις.
Μια διαδρομή στο λαβύρινθο εκείνων των σκέψεων και των εννοιών, που οδηγεί στο σήμερα και στη σύγχρονη πραγματικότητα.
[2χρόνια –σχεδόν-πριν]
ΝΟΕΜΒΡΗΣ 2018
– χώρος – ποιος χώρος – αντίληψη – αντιληπτική διαδικασία – αισθήσεις – εμπειρία – μνήμη – σώμα – σωματικότητα – υπαρξιακή αναζήτηση – τόπος – μη τόπος–
-Τι αναζητά ο άνθρωπος;
Να οικειοποιηθεί το περιβάλλον του και να αποδώσει σε αυτό κάποιο νόημα. Να αναγνωρίσει τον εαυτό του σε αυτό δημιουργώντας την ταυτότητα του. Βαθύτερο ζητούμενο είναι η δημιουργία της αίσθησης της συναισθηματικής ασφάλειας. Έχει ανάγκη ο άνθρωπος να δημιουργήσει και να κατανοήσει τον εσωτερικό του κόσμο και στη συνέχεια να τον εκφράσει. Η ανάγκη του για έκφραση του εαυτού είναι η εκδήλωση της ίδιας της ύπαρξης, είναι η ανάγκη του για επικοινωνία.
Τόπος: ο χώρος με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά όπου το άτομο μπορεί να αναγνωρίσει και να ορίσει τον εαυτό του μέσω αυτού, να ενδυναμώσει την ταυτότητά του, να δημιουργήσει σχέσεις με άλλα άτομα και να βρει ίχνη του παρελθόντος με σημάδια διαδοχής.
Ο άνθρωπος κατοικεί [σ]τον κόσμο δημιουργώντας ζωτικές σχέσεις με το περιβάλλον του. Αναζητά στο περιβάλλον που βιώνει το νόημα. Δημιουργεί τόπους, και σχέσεις ταύτισης με αυτούς.
Ο τόπος προσδιορίζεται συνεχώς από την ανθρώπινη παρουσία και οι δυνατότητές του αποκαλύπτονται μέσα από την ανθρώπινη δραστηριότητα.
Στον αντίποδα εμφανίζεται η έννοια μη τόπος. Και τι εννοούμε με τον όρο αυτό;
“Αν ένας τόπος μπορεί να οριστεί ως τόπος σχέσεων, ιστορίας και ταυτότητας, τότε ένας τόπος που δεν μπορεί να οριστεί ως τόπος σχέσεων, ιστορίας και ταυτότητας είναι ένας µη τόπος”, Marc Auge
Μη τόποι:
Οι χώροι από τους οποίους εκλείπει όχι ακριβώς η ανθρώπινη παρουσία αλλά η δυνατότητα ανάπτυξης σχέσεων, συσχέτισης. Χώροι με μαζική παρουσία ανθρώπων παραμένουν τόποι χωρίς ταυτότητα, μνήμη ή ιστορία, άρα μη τόποι. Φτωχοί ή και κενοί από νόημα και ανοίκειοι, τις περισσότερες φορές, χώροι, στους οποίους το άτομο παραμένει ανώνυμο και μοναχικό. Είναι μέρη που εξυπηρετούν το παρόν, τη στιγμή. δεν αφήνουν περιθώρια για κοινωνική επαφή, για ανθρώπινη διάδραση.
Και καθώς οι σχέσεις ανθρώπου και τόπου είναι συνυφασμένες με τις κοινωνικές και πολιτιστικές συνθήκες και με τις συνθήκες εκείνες που πραγματώνουν την κατοίκηση, καθώς αυτές μεταβάλλονται, μεταβάλλονται και η ανάγκες-επιθυμίες του ανθρώπου και εν τέλει η σχέση του με τον τόπο.
Παρατηρώντας το σύγχρονο μοντέλο ζωής –της κίνησης, της ταχύτητας, της γρήγορης κατανάλωσης και της μεταβλητότητας– η χρονικότητα είναι πιο σημαντικό στοιχείο από την τοπικότητα και συνεπώς το χρονικό στοιχείο καθορίζει τη διαμόρφωση του τόπου.
Η Νικολέττα Πουλλή είναι αρχιτέκτονας, ασχολείται με το τοπίο, την πόλη εννίοτε και την μέταλ σκηνή.
Σε ακούω